TIPS! O.a. rondom beelddenken
Algemeen:
* Onderzoek de leerstijl van uw leerlingen en pas uw didactiek daarop aan.
* Let op de ogen! Kinderen die tijdens het nadenken met hun ogen naar boven bewegen (meestal linksboven) zijn in hun geheugen op zoek naar een visuele ondersteuning. Ze proberen het vóór zich te zien. Beelddenkers en andere kinderen met een visuele leerstijl doen dit.
* Geef aan het begin van iedere les uitleg over de plaats van uw onderwerp in het grote geheel. Dat is natuurlijk in het belang voor elke leerling, maar uitermate onmisbaar voor een beelddenker.
* Biedt lesstof zoveel mogelijk visueel aan. De visuele ondersteuning moet overzicht geven. Geen poespas. Verwar illustraties, hoe mooi ook, niet met visuele ondersteuning! Een digitaal schoolbord biedt u hiervoor prachtige mogelijkheden. Gebruik zo veel mogelijk tastbaar materiaal en laat kinderen hiermee in ruime mate zelf ontdekken.
* Geef extra tijd om na te denken. Sowieso is minimaal 10 seconden denktijd in het belang voor ieder kind. Een beelddenker heeft zijn antwoord visueel meestal snel klaar, maar heeft extra tijd nodig om de juiste woorden erbij te zoeken.
* Haal kennis binnen de muren van uw school:
-over de visueel ingestelde (beelddenkende) leerling
-hoe u kunt herkennen dat uw leerling nog hinder ondervindt door onvoldoende geïntegreerde reflexen
-hoe u kunt herkennen dat uw leerling mogelijk onvoldoende ontwikkelde visuele vaardigheden heeft
-over lateralisatie
* Verplaats u in de positie van het kind.
* Zorg voor een licht hellend werkvlak. Dan hoeven de kinderen hun nek niet zo ver te buigen. Een ver voorovergebogen nek blokkeert de doorstroming, o.a. nodig om je aandacht bij je werk te kunnen houden.
Interessante weetjes:
* Veruit de meeste lesmethodes zijn niet wetenschappelijk bewezen. Tegenwoordig wordt veel lesstof vroeger aangeboden dan dat het kind er volgens de natuur klaar voor is.
* In de afgelopen tien jaar zijn talloze onderzoeken gedaan naar de werking van hersenen. Er is nu zoveel méér bekend. Het onderwijs gebruikt deze nieuwe kennis nog niet zo veel.
* Uit onderzoek is gebleken dat bij 84% van de kinderen met leerproblemen de primaire reflexen nog niet goed uitontwikkeld zijn.
* Tot de leeftijd van 7 (!!) jaar zijn ogen nog niet voldoende 'klaar' om stabiel van dichtbij te kunnen focussen. Lezen kan daarom beter eerst zoveel mogelijk van veraf aangeleerd worden. Veel leesproblemen zijn geen leesproblemen, maar problemen op het gebied van de visuele verwerking. Leest een kind na even gelezen te hebben steeds langzamer en maakt het steeds meer foutjes, dan is dat een teken dat de ogen vermoeid zijn. Stuur deze leerling naar een functioneel optometrist (bijv. www.oogbalans.nl) om de visuele vaardigheden te laten checken en zo nodig een visuele training op te starten.
* Een goede concentratie wordt verhinderd als het hoofd naar beneden kantelt. Ook beperkt deze houding de werking van de oogspieren. In deze stand laten veel scholen hun leerlingen werken: aan platte tafeltjes. Beter is om te werken en lezen aan schuine tafeltjes.
Leren lezen:
* Letters moeten PLAT onthouden worden. Aan de leerling moet geleerd worden dat hij deze in zijn hoofd NIET 3-dimensionaal mag bekijken.
* Laat leerlingen elke nieuwe letter met hun ogen dicht opschrijven in hun hoofd, op een denkbeeldige muur of schoolbord. Laat ze met de schrijfhand in de lucht meeschrijven.
* Dubbelklanken bij aanleren tevens kort als losse letters benoemen. Beweer niet dat bijv. ui één letter is, want dat is gewoon niet waar. Leer de kinderen: de letters u en i = één klank: ui.
* Leerling tijdens lezen laten bijwijzen.
* Afname van leestempo en nauwkeurigheid naarmate een leerling langer achtereen leest is een visueel probleem, géén leesprobleem. Vaak zijn de motorische vaardigheden van de ogen onvoldoende waardoor richten en scherpstellen tijd en moeite gaan kosten. Dit kan m.b.v. een degelijke visuele training verholpen worden. Stuur uw leerling hiervoor door naar een degelijk gekwalificeerd, HBO-opgeleid, functioneel optometrist! Bijv. www.oogbalans.nl.
* Vertel al direct bij aanvang van het leren lezen in groep 3 dat veel letters ook anders kunnen klinken dan ze het nu leren. Dit voorkomt dat kinderen aan zichzelf gaan twijfelen en mogelijk daardoor faalangst gaan ontwikkelen.
Begrijpend lezen:
* Laat eerst een samenvatting lezen.
* Bij begrijpend lezen moet de leerling de fantasie uitschakelen en ALLE woordjes lezen. Herinner hem hier even aan, kleine moeite. Geef daar ruim de tijd voor.
* Eerst de vragen laten lezen, daarna pas de tekst. Na het lezen van de tekst nogmaals de vragen lezen. Na maken van de vragen nogmaals het antwoord controleren.
* Laat de leerling gerust bijwijzen.
Spelling:
* Geef ruim de gelegenheid om alle woorden eerst eens rustig en met aandacht na te schrijven vanaf het juiste voorbeeld.
* Visueel ingestelde leerlingen leren woorden aan op woordbeeld, niet op spellingsregels.
* Geef ruim op tijd het juiste spellingspakket mee naar huis zodat ouders hun kind kunnen helpen de woordjes middels visualisatie in te oefenen. Zo kan deze leerling de woordjes nml. wèl onthouden en zelfs hoge punten voor spelling behalen.
* Laat fouten definitief verwijderen. Dan pas verdwijnt het foute woord ook uit het hoofd van de leerling.
* Laat fouten nóóit onderstrepen of tussen haakjes zetten. Onderstrepen en haakjes hebben taalkundig sowieso een geheel andere functie.
* Laat de leerling, zeker tijdens spellingslessen, de letters los schrijven i.p.v. aan elkaar! Zo ontstaat een duidelijker woordbeeld en ontdekt de leerling een fout al snel zelf.
* Laat een slechte speller die moeite heeft om netjes te schrijven zijn spellingswoordjes en dictees eens op de computer typen in plaats van schrijven............
Rekenen:
* Zeker voor groep 3, 4 en 5: Groot honderdveld in de klas hangen. De getallen horen niet op één oneindig lange lijn; het is een systeem. Het honderdveld maakt dat systeem visueel inzichtelijk.
* Leer kinderen op hun vingers te tellen. Ja echt! Volg de Jamara-cursus om te leren hoe! Ieder kind laat dit vanzelf los als het er aan toe is.
* Tafelsommen en alle optelsommen onder de 20 kan de leerling thuis automatiseren met behulp van visualisatie.
* Laat kinderen bewegen bij het automatiseren. Beweging is nodig voor het opslaan van informatie in de hersenen.
* Laat leerlingen zelf breuksommen maken met behulp van breukentorens. Deze zijn te krijgen bij speelleerdoen.nl. Zeer bevorderlijk voor het krijgen van inzicht.
* Organiseer voor elk nieuw rekenonderdeel echte DOE-lessen met concreet materiaal waarbij de kinderen zelf actief aan de slag moeten om een rekenprobleem te gaan oplossen. Tip: Originele ideeën hiervoor zijn volop te vinden in de rekenmethode "Rekenwonders".
* Kies voor een rekenmethode die de getallenwereld visueel inzichtelijk maakt. Goed voor alle kinderen: "Wizwijs" van Zwijssen, "Wizkids" van Averbode (waarbij het natuurlijke lateralisatie-proces gevolgd wordt) en/of "Rekenwonders" van Bazalt.
* Zet zéker het computerprogramma van Snappet NIET in voor kinderen met rekenproblemen. De negatieve afstraffing, met veel minpunten en een dik rood kruis over het scherm bij iedere fout, is voor onzekere en gevoelige kinderen reden voor buikpijn, aversie tegen het rekenen en kan leiden tot het ontwikkelen van chronische stress. Ook wordt in dit programma niet uitgelegd wàt het kind fout gedaan heeft, waardoor het kind niet van zijn/haar fouten kan leren.
Concentratie:
* Zet de leerling op een plaats van waaruit hij overzicht heeft, alles kan zien. Dan hoeft hij zich niet bij elk geluidje om te draaien, ziet snel gezien wat er gebeurt en kan sneller verder met opletten of werken.
* Wat hij/zij doet moet “opleveren”. Doel moet duidelijk en zinvol zijn.
* Deze leerling heeft het nodig zijn ogen even dicht te doen, of ‘weg’ te kijken om informatie (zoals woordjes) uit zijn geheugen op te halen. Dat is zijn manier van nadenken. Sta dat toe, en liever nog: stimuleer dit.
* Weekplanning aan de wand levert rust op in het hoofd.
* Leg koptelefoons in de klas die leerlingen mogen pakken om omgevingsgeluiden buiten te sluiten tijdens het werken aan een taak.
* Laat de leerling tijdens het werken aan een taak werken met een study-buddy (tafelscherm).
ANDERE TIPS:
Motorische onrust, prikkelgevoeligheid, zwakke oogmotoriek, schrijfproblemen:
* Motorische onrust en prikkelgevoeligheid duidt op onvoldoende geïntegreerde reflexen en die kunnen het onderliggende probleem zijn van leerproblemen. Als een leerling motorische onrust laat zien, stuur de leerling door voor onderzoek naar reflexen en behandeling. Behandelaars zijn te vinden op www.masgutovamethod.eu. De problemen kunnen opgelost worden.
* Leg een schuimrubber blok als 'voetenbankje' bij kinderen met onrustige benen, zodat het daar met de voeten in kan duwen en zodoende de onrust kwijt kan. Of span de binnenband van een fiets strak tussen de voorste stoelpoten, ongeveer 10 cm boven de grond.
* Laat bij leesproblemen de kijkvaardigheden (oogmotoriek, oogsamenwerking) van uw leerling checken door een functioneel optometrist.
* Handig weetje op het gebied van de ontwikkeling van de ogen: Receptoren die het nabij kijken vergemakkelijken ontwikkelen zich rondom de leeftijd van 6 à 7 jaar...... Tot die tijd is lezen van nabij (zoals in een boek) nog een fikse inspanning voor de ogen. Niet te lang achtereen dus.....
* Prikkelgevoelige kinderen hebben baat bij een lokaal dat rust uitstraalt, afsluitende koptelefoons tijdens werktijd, een rustig werkplekje, oprecht vertrouwen van de leerkracht in hun capaciteiten.
* Een correcte pengreep, waarbij duim en wijsvinger tegenover elkaar de pen vasthouden en de pen steunt op de kromming van de middelvinger, is belangrijker dan over het algemeen gedacht wordt. Met de duim in deze positie, tegengesteld aan de andere vingers, maakt het brein extra verbindingen tussen L- en R-hersenhelft, wat een goede lateralisatie-ontwikkeling, en dus het richtingdenken, bevordert. Essentieel voor met name spelling, begrijpend lezen en rekenen! Je kunt deze oppositionele greep van duim en wijsvinger oefenen met houten wasknijpers. Liefst met beide handen tegelijk.
Motivatieproblemen:
* Complimenteer kinderen op hun leerproces, hun inspanningen, vindingrijkheid bij het zoeken naar oplossingen, doorzettingsvermogen e.d. in plaats van complimenten te geven voor het resultaat.
Onderzoek laat zien dat kinderen zich dan beter gaan richten op de weg naar het resultaat toe. Ze gunnen zich de tijd, gaan de opdracht van meerdere kanten bekijken, nadenken, de kwaliteit van hun leerproces verbetert en het neemt de angst om fouten te maken weg.
De angst om fouten te maken werkt namelijk verlammend. Complimenten voor het resultaat leiden ertoe dat kinderen hun lat steeds lager gaan leggen uit angst om niet langer dat goede resultaat te kunnen halen.
* Fouten maken mag. Moet! Juist van fouten kun je leren. Hoera, een fout. Zeg dit dagelijks tegen de hele groep.
Lees meer over the Growth and the Fixed Mindset van Carol Dweck.
Hieronder in beeld:
Algemeen:
* Onderzoek de leerstijl van uw leerlingen en pas uw didactiek daarop aan.
* Let op de ogen! Kinderen die tijdens het nadenken met hun ogen naar boven bewegen (meestal linksboven) zijn in hun geheugen op zoek naar een visuele ondersteuning. Ze proberen het vóór zich te zien. Beelddenkers en andere kinderen met een visuele leerstijl doen dit.
* Geef aan het begin van iedere les uitleg over de plaats van uw onderwerp in het grote geheel. Dat is natuurlijk in het belang voor elke leerling, maar uitermate onmisbaar voor een beelddenker.
* Biedt lesstof zoveel mogelijk visueel aan. De visuele ondersteuning moet overzicht geven. Geen poespas. Verwar illustraties, hoe mooi ook, niet met visuele ondersteuning! Een digitaal schoolbord biedt u hiervoor prachtige mogelijkheden. Gebruik zo veel mogelijk tastbaar materiaal en laat kinderen hiermee in ruime mate zelf ontdekken.
* Geef extra tijd om na te denken. Sowieso is minimaal 10 seconden denktijd in het belang voor ieder kind. Een beelddenker heeft zijn antwoord visueel meestal snel klaar, maar heeft extra tijd nodig om de juiste woorden erbij te zoeken.
* Haal kennis binnen de muren van uw school:
-over de visueel ingestelde (beelddenkende) leerling
-hoe u kunt herkennen dat uw leerling nog hinder ondervindt door onvoldoende geïntegreerde reflexen
-hoe u kunt herkennen dat uw leerling mogelijk onvoldoende ontwikkelde visuele vaardigheden heeft
-over lateralisatie
* Verplaats u in de positie van het kind.
* Zorg voor een licht hellend werkvlak. Dan hoeven de kinderen hun nek niet zo ver te buigen. Een ver voorovergebogen nek blokkeert de doorstroming, o.a. nodig om je aandacht bij je werk te kunnen houden.
Interessante weetjes:
* Veruit de meeste lesmethodes zijn niet wetenschappelijk bewezen. Tegenwoordig wordt veel lesstof vroeger aangeboden dan dat het kind er volgens de natuur klaar voor is.
* In de afgelopen tien jaar zijn talloze onderzoeken gedaan naar de werking van hersenen. Er is nu zoveel méér bekend. Het onderwijs gebruikt deze nieuwe kennis nog niet zo veel.
* Uit onderzoek is gebleken dat bij 84% van de kinderen met leerproblemen de primaire reflexen nog niet goed uitontwikkeld zijn.
* Tot de leeftijd van 7 (!!) jaar zijn ogen nog niet voldoende 'klaar' om stabiel van dichtbij te kunnen focussen. Lezen kan daarom beter eerst zoveel mogelijk van veraf aangeleerd worden. Veel leesproblemen zijn geen leesproblemen, maar problemen op het gebied van de visuele verwerking. Leest een kind na even gelezen te hebben steeds langzamer en maakt het steeds meer foutjes, dan is dat een teken dat de ogen vermoeid zijn. Stuur deze leerling naar een functioneel optometrist (bijv. www.oogbalans.nl) om de visuele vaardigheden te laten checken en zo nodig een visuele training op te starten.
* Een goede concentratie wordt verhinderd als het hoofd naar beneden kantelt. Ook beperkt deze houding de werking van de oogspieren. In deze stand laten veel scholen hun leerlingen werken: aan platte tafeltjes. Beter is om te werken en lezen aan schuine tafeltjes.
Leren lezen:
* Letters moeten PLAT onthouden worden. Aan de leerling moet geleerd worden dat hij deze in zijn hoofd NIET 3-dimensionaal mag bekijken.
* Laat leerlingen elke nieuwe letter met hun ogen dicht opschrijven in hun hoofd, op een denkbeeldige muur of schoolbord. Laat ze met de schrijfhand in de lucht meeschrijven.
* Dubbelklanken bij aanleren tevens kort als losse letters benoemen. Beweer niet dat bijv. ui één letter is, want dat is gewoon niet waar. Leer de kinderen: de letters u en i = één klank: ui.
* Leerling tijdens lezen laten bijwijzen.
* Afname van leestempo en nauwkeurigheid naarmate een leerling langer achtereen leest is een visueel probleem, géén leesprobleem. Vaak zijn de motorische vaardigheden van de ogen onvoldoende waardoor richten en scherpstellen tijd en moeite gaan kosten. Dit kan m.b.v. een degelijke visuele training verholpen worden. Stuur uw leerling hiervoor door naar een degelijk gekwalificeerd, HBO-opgeleid, functioneel optometrist! Bijv. www.oogbalans.nl.
* Vertel al direct bij aanvang van het leren lezen in groep 3 dat veel letters ook anders kunnen klinken dan ze het nu leren. Dit voorkomt dat kinderen aan zichzelf gaan twijfelen en mogelijk daardoor faalangst gaan ontwikkelen.
Begrijpend lezen:
* Laat eerst een samenvatting lezen.
* Bij begrijpend lezen moet de leerling de fantasie uitschakelen en ALLE woordjes lezen. Herinner hem hier even aan, kleine moeite. Geef daar ruim de tijd voor.
* Eerst de vragen laten lezen, daarna pas de tekst. Na het lezen van de tekst nogmaals de vragen lezen. Na maken van de vragen nogmaals het antwoord controleren.
* Laat de leerling gerust bijwijzen.
Spelling:
* Geef ruim de gelegenheid om alle woorden eerst eens rustig en met aandacht na te schrijven vanaf het juiste voorbeeld.
* Visueel ingestelde leerlingen leren woorden aan op woordbeeld, niet op spellingsregels.
* Geef ruim op tijd het juiste spellingspakket mee naar huis zodat ouders hun kind kunnen helpen de woordjes middels visualisatie in te oefenen. Zo kan deze leerling de woordjes nml. wèl onthouden en zelfs hoge punten voor spelling behalen.
* Laat fouten definitief verwijderen. Dan pas verdwijnt het foute woord ook uit het hoofd van de leerling.
* Laat fouten nóóit onderstrepen of tussen haakjes zetten. Onderstrepen en haakjes hebben taalkundig sowieso een geheel andere functie.
* Laat de leerling, zeker tijdens spellingslessen, de letters los schrijven i.p.v. aan elkaar! Zo ontstaat een duidelijker woordbeeld en ontdekt de leerling een fout al snel zelf.
* Laat een slechte speller die moeite heeft om netjes te schrijven zijn spellingswoordjes en dictees eens op de computer typen in plaats van schrijven............
Rekenen:
* Zeker voor groep 3, 4 en 5: Groot honderdveld in de klas hangen. De getallen horen niet op één oneindig lange lijn; het is een systeem. Het honderdveld maakt dat systeem visueel inzichtelijk.
* Leer kinderen op hun vingers te tellen. Ja echt! Volg de Jamara-cursus om te leren hoe! Ieder kind laat dit vanzelf los als het er aan toe is.
* Tafelsommen en alle optelsommen onder de 20 kan de leerling thuis automatiseren met behulp van visualisatie.
* Laat kinderen bewegen bij het automatiseren. Beweging is nodig voor het opslaan van informatie in de hersenen.
* Laat leerlingen zelf breuksommen maken met behulp van breukentorens. Deze zijn te krijgen bij speelleerdoen.nl. Zeer bevorderlijk voor het krijgen van inzicht.
* Organiseer voor elk nieuw rekenonderdeel echte DOE-lessen met concreet materiaal waarbij de kinderen zelf actief aan de slag moeten om een rekenprobleem te gaan oplossen. Tip: Originele ideeën hiervoor zijn volop te vinden in de rekenmethode "Rekenwonders".
* Kies voor een rekenmethode die de getallenwereld visueel inzichtelijk maakt. Goed voor alle kinderen: "Wizwijs" van Zwijssen, "Wizkids" van Averbode (waarbij het natuurlijke lateralisatie-proces gevolgd wordt) en/of "Rekenwonders" van Bazalt.
* Zet zéker het computerprogramma van Snappet NIET in voor kinderen met rekenproblemen. De negatieve afstraffing, met veel minpunten en een dik rood kruis over het scherm bij iedere fout, is voor onzekere en gevoelige kinderen reden voor buikpijn, aversie tegen het rekenen en kan leiden tot het ontwikkelen van chronische stress. Ook wordt in dit programma niet uitgelegd wàt het kind fout gedaan heeft, waardoor het kind niet van zijn/haar fouten kan leren.
Concentratie:
* Zet de leerling op een plaats van waaruit hij overzicht heeft, alles kan zien. Dan hoeft hij zich niet bij elk geluidje om te draaien, ziet snel gezien wat er gebeurt en kan sneller verder met opletten of werken.
* Wat hij/zij doet moet “opleveren”. Doel moet duidelijk en zinvol zijn.
* Deze leerling heeft het nodig zijn ogen even dicht te doen, of ‘weg’ te kijken om informatie (zoals woordjes) uit zijn geheugen op te halen. Dat is zijn manier van nadenken. Sta dat toe, en liever nog: stimuleer dit.
* Weekplanning aan de wand levert rust op in het hoofd.
* Leg koptelefoons in de klas die leerlingen mogen pakken om omgevingsgeluiden buiten te sluiten tijdens het werken aan een taak.
* Laat de leerling tijdens het werken aan een taak werken met een study-buddy (tafelscherm).
ANDERE TIPS:
Motorische onrust, prikkelgevoeligheid, zwakke oogmotoriek, schrijfproblemen:
* Motorische onrust en prikkelgevoeligheid duidt op onvoldoende geïntegreerde reflexen en die kunnen het onderliggende probleem zijn van leerproblemen. Als een leerling motorische onrust laat zien, stuur de leerling door voor onderzoek naar reflexen en behandeling. Behandelaars zijn te vinden op www.masgutovamethod.eu. De problemen kunnen opgelost worden.
* Leg een schuimrubber blok als 'voetenbankje' bij kinderen met onrustige benen, zodat het daar met de voeten in kan duwen en zodoende de onrust kwijt kan. Of span de binnenband van een fiets strak tussen de voorste stoelpoten, ongeveer 10 cm boven de grond.
* Laat bij leesproblemen de kijkvaardigheden (oogmotoriek, oogsamenwerking) van uw leerling checken door een functioneel optometrist.
* Handig weetje op het gebied van de ontwikkeling van de ogen: Receptoren die het nabij kijken vergemakkelijken ontwikkelen zich rondom de leeftijd van 6 à 7 jaar...... Tot die tijd is lezen van nabij (zoals in een boek) nog een fikse inspanning voor de ogen. Niet te lang achtereen dus.....
* Prikkelgevoelige kinderen hebben baat bij een lokaal dat rust uitstraalt, afsluitende koptelefoons tijdens werktijd, een rustig werkplekje, oprecht vertrouwen van de leerkracht in hun capaciteiten.
* Een correcte pengreep, waarbij duim en wijsvinger tegenover elkaar de pen vasthouden en de pen steunt op de kromming van de middelvinger, is belangrijker dan over het algemeen gedacht wordt. Met de duim in deze positie, tegengesteld aan de andere vingers, maakt het brein extra verbindingen tussen L- en R-hersenhelft, wat een goede lateralisatie-ontwikkeling, en dus het richtingdenken, bevordert. Essentieel voor met name spelling, begrijpend lezen en rekenen! Je kunt deze oppositionele greep van duim en wijsvinger oefenen met houten wasknijpers. Liefst met beide handen tegelijk.
Motivatieproblemen:
* Complimenteer kinderen op hun leerproces, hun inspanningen, vindingrijkheid bij het zoeken naar oplossingen, doorzettingsvermogen e.d. in plaats van complimenten te geven voor het resultaat.
Onderzoek laat zien dat kinderen zich dan beter gaan richten op de weg naar het resultaat toe. Ze gunnen zich de tijd, gaan de opdracht van meerdere kanten bekijken, nadenken, de kwaliteit van hun leerproces verbetert en het neemt de angst om fouten te maken weg.
De angst om fouten te maken werkt namelijk verlammend. Complimenten voor het resultaat leiden ertoe dat kinderen hun lat steeds lager gaan leggen uit angst om niet langer dat goede resultaat te kunnen halen.
* Fouten maken mag. Moet! Juist van fouten kun je leren. Hoera, een fout. Zeg dit dagelijks tegen de hele groep.
Lees meer over the Growth and the Fixed Mindset van Carol Dweck.
Hieronder in beeld: